Czarny bez znany jest z wysokiej zawartości witaminy C.
Jest to krzew lub drzewko występujące pospolicie na terenie Polski i kwitnące od czerwca do lipca. Miejsca, w których występuje to zarośla, zagajniki, sady, lasy, okolice pól i rzek.
Surowcem zielarskim są liście, kwiatostany, kora oraz owoce czarnego bzu. Liście zbieramy od maja do czerwca. Kwiatostany, a właściwie całe baldachimy ponieważ są tak samo wartościowe jak kwiaty, suszymy w temperaturze 20-40 stopni. Korę można pozyskiwać przez cały rok. Owoce należy wysuszyć w temperaturze około 60-80°C.
Owoce, liście, kwiaty, jak i kora bzu czarnego są bogate w witaminę C- najwięcej zawierają jej liście – ok. 200-300 mg w 100g (owoce – około 60-100 mg w 100g, kwiaty – 89-90mg w 100g). Ponadto zawierają glikozydy, kwasy, witaminy z grupy B, witaminę H, sole, pektyny, garbniki, antocyjany, aldehydy, olejki eteryczne, alkaloidy, śluzy, sambunigrynę, flawonoidy i inne.
Zastosowanie
Kwiaty: wykrztuśne, przeciwzapalne, odkażające, przeciwropne, napotne, odtruwające, przeciwgorączkowe, moczopędne, przeciwobrzękowe, rozkurczowe, rozgrzewające, uspokajające, nasenne (u dzieci), uszczelniające i wzmacniające naczynia krwionośne, przeciwmiażdżycowe, ogólnie wzmacniające, przedłużające działanie witaminy C, regulujące przemianę materii.
Owoce: regulują wypróżnienia lub działają lekko przeczyszczająco, wzmacniające ogólnie, napotne, przeciwgorączkowe, odtruwające organizm, moczopędne, przeciwbólowe (w przypadku nerwo- i mięśniobóli), żółciopędne, rozkurczowe.
Liście: lekko przeczyszczające, przeciwkaszlowe, wykrztuśne, powlekające (osłaniające), żółciopędne, pobudzające wydzielanie śliny i soku żołądkowego oraz apetyt, wzmacniające ogólnie i naczynia krwionośne, moczopędne, przeciwobrzękowe, przeciwreumatyczne, “czyszczące krew” ze szkodliwych substancji, regulujące metabolizm, odkażające.
Kora: silnie moczopędne, przeciwobrzękowe, przeciwartretyczne, silnie przeciwgorączkowe, napotne i odtruwające, żółciopędne, przeciwreumatyczne, przyśpieszające przemianę materii, ściągające, odkażające, przeciwkamicze (układ moczowy).
Czarny bez (kwiat) stosujemy w przypadku:
- przeziębienia, grypy, odry i innych chorób zakaźnych,
- gorączki, kaszlu,
- zmarznięcia,
- stanów zapalnych gardła,
- nieżytu zatok,
- chorób alergicznych,
- nieżytu układu oddechowego,
- nieżytu żołądka i jelit,
- zapalenia migdałków,
- pękania naczyń krwionośnych, miażdżycy,
- zaburzeń trawiennych, zatruć,
- chorób skórnych,
- rekonwalescencji,
- zaburzeń metabolicznych.
Zewnętrznie i jednocześnie doustnie stosujemy kwiat czarnego bzu w stanach zapalnych gałki ocznej, powiek i spojówek, przy przemęczeniu, opuchnięciu i łzawieniu oczu, pękaniu naczyń w oku, stanach ropnych oczu, przy zapaleniu skóry i narządów płciowych, upławach, ropniach, ranach, liszajach i wrzodach.
Owoce czarnego bzu są pomocne przy:
- zaparciach,
- stanach ozdrowieńczych,
- gorączce, przeziębieniu, chorobach zakaźnych, kaszlu,
- bólach nerwowych,
- nieżycie oskrzeli i krtani,
- skąpomoczu,
- zatruciach,
- chorobach wątroby i pęcherzyka żółciowego (wspomagająco),
- chorobach alergicznych.
Liście bzu czarnego stosowane są przy:
- zaparciach,
- zaburzeniach przemiany materii,
- kamicy żółciowej i moczowej,
- zastojach żółci, po wycięciu pęcherzyka żółciowego,
- w kaszlu, przeziębieniu,
- chorobach skórnych i zakaźnych,
- nieżycie żołądka,
- zgadze,
- chorobie wrzodowej,
- pękaniu i przepuszczalności naczyń krwionośnych,
- chorobach uczuleniowych,
- reumatyzmie,
- dnie,
- zatruciach.
Uwaga!
Nie należy jeść surowych owoców czarnego bzu. Nadają się do jedzenia wyłącznie po zagotowaniu. Przygotowując przetwory należy też pamiętać o oddzieleniu od owoców pestek, które nie mogą dostać się do żołądka ze względu na wydzielanie pod wpływem enzymów szkodliwego kwasu cyjanowodorowego. Bezpieczny i bardzo wartościowy jest sok i miąższ z owoców, a także wyciągi z owoców, ponieważ w wysokiej temperaturze szkodliwe substancje rozkładają się.
[za dr H. Różański]
Zachęcam oczywiście do samodzielnego zebrania owoców i przygotowania soku, jednak po sok dobrej jakości zapraszam też do sklepu stacjonarnego Zielarnia Warmińska w Olsztynie przy ul. M. Curie-Skłodowskiej 2/12 oraz do naszego sklepu internetowego: https://www.zielarniawarminska.pl/samsok-sok-z-bzu-czarnego-250-ml-p-1765.html
