Kolejną z roślin o właściwościach adaptogennych, której chcielibyśmy poświęcić trochę uwagi jest cytryniec chiński (Schisandra chinensis ). Jest to pnącze pochodzące z obszaru Chin o bardzo dekoracyjnych owocach, zebranych w grona czerwonych jagód. Owoce cytryńca mają charakterystyczny, cytrusowy smak i wykorzystywane są w przygotowywaniu wszelkiego rodzaju przetworów. Posiadają również szerokie właściwości lecznicze. Na Dalekim Wschodzie, działanie cytryńca od lat wykorzystywane jest w ziołolecznictwie i medycynie naturalnej. Dzięki walorom dekoracyjnym, kulinarnym, leczniczym, a także kosmetycznym, zainteresowanie cytryńcem wzrosło, a gatunek ten uprawia się obecnie nie tylko w Azji, ale także w Europie oraz w Ameryce Północnej.
Moc owoców
Mimo, że cała roślina jest bardzo dekoracyjna, to najistotniejsze w cytryńcu, są bez wątpienia owoce. Zarówno ze względów wizualnych, jak i z leczniczego punktu widzenia. Aby zrozumieć fenomen prozdrowotnego działania owoców cytryńca na organizm człowieka, należy przyjrzeć się ich składzie.
Oprócz witamin t.j. witamina C i E, jagody cytryńca bogate są w kwasy organiczne, fitosterole oraz biopierwiastki tj. wapń, żelazo, magnez, mangan, cynk, bor, chrom. Najważniejszymi składnikami owoców cytryńca są jednak lignany– związki o szerokiej aktywności biologicznej, popartej wieloma badaniami naukowymi.
Cytryniec chiński w tradycyjnej medycynie chińskiej
Prozdrowotne walory tej rośliny doceniano już w starożytnej medycynie chińskiej. Owoc cytryńca polecano osobom z . Jagodom cytryńca przypisywano również właściwości regeneracyjne organizm, zwiększające siły witalne, opóźniające procesy starzenia oraz poprawiające zdrowie psychiczne.
Na przełomie wieków, wyciągi z cytryńca chińskiego stały się przedmiotem wielu badań fitochemicznych i farmakologicznych, w których potwierdzano jego pozytywny wpływ na ludzki organizm. Lignany cytryńca chińskiego znane są najbardziej z tzw. działania hepatoprotekcyjnego, czyli ochraniającego wątrobę. Adaptogenne właściwości ekstraktu z owoców cytryńca, potwierdzono w badaniach na ludziach, w których wykazano pozytywną korelację między spożyciem owoców cytryńca, a polepszeniem ostrości wzroku po zmroku. W innych badaniach zaobserwowano działanie zmniejszające zmęczenie podczas aktywności fizycznej oraz zwiększające percepcję i dokładność wykonywanych zadań. Ponadto ekstrakty z owoców cytryńca chińskiego wykazują silne działanie przeciwwrzodowe. U pacjentów z chorobą wrzodową, po kilku dniach terapii wyciągiem z owoców cytryńca, objawy choroby zmniejszyły się u niemal 97% badanych.
Przeciwstarzeniowe właściwości wynikają natomiast z dużego potencjału antyoksydacyjnego i detoksykacyjnego składników zawartych w jagodach cytryńca. Polisacharydy występujące w Schisandra chinensis poprawiają pracę centralnego układu nerwowego, wpływając na zdolności uczenia się, zapamiętywania, zwiększają koncentrację i wydolność naukową. Ekstrakty z owoców cytryńca wykorzystywane są w leczeniu m.in. choroby Parkinsona, ADHD, depresji oraz bezsenności.
Walory kosmetyczne
Bogaty skład i liczne właściwości biologiczne owoców cytryńca górskiego sprawiły, iż są one szeroko rozpowszechnione w kosmetyce, jako komponenty preparatów poprawiających kondycję skóry. Przypisuje się im działanie tonizujące, regeneracyjne, nawilżające oraz zwężające naczynka krwionośne.
Zastosowanie
Na rynku dostępne są różne produkty na bazie Schisandra chinensis. Najczęściej wykorzystuje się owoce cytryńca, mimo, że liście, kora oraz nasiona również wykazują pewne działanie lecznicze. Przygotowuje się z nich soki, nalewki, napary, a owoce mogą być spożywane również na surowo lub w postaci suszu jako dodatek do jogurtu, musli czy koktajli.
Źródła:
Zhang, M., Xu, L., & Yang, H. (2018). Schisandra chinensis Fructus and Its Active Ingredients as Promising Resources for the Treatment of Neurological Diseases. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6073455/ [dostęp: 22.10.2018]
Szopa, A., Ekiert, R., & Ekiert, H. (2012). Cytryniec chiński (Schisandra chinensis)—nowy farmakopealny gatunek: badania chemiczne, biologiczna aktywność, znaczenie lecznicze, walory kosmetyczne, metody analityczne oraz badania biotechnologiczne. Farm Pol, 68(12), 832-843.
Szopa, A., Ekiert, R., & Ekiert, H. (2017). Current knowledge of Schisandra chinensis (Turcz.) Baill.(Chinese magnolia vine) as a medicinal plant species: a review on the bioactive components, pharmacological properties, analytical and biotechnological studies. Phytochemistry Reviews, 16(2), 195-218.
